September 18, 2019 - Droog Magazine periodical for investigative journalism

De zaak Ad van Liempt


Wie bedacht Andere Tijden? 

In tal van publicaties, radio- en tv-uitzendingen wordt de indruk gewekt dat Ad van Liempt de bedenker/geestelijk vader is van het geschiedenisprogramma Andere Tijden, dat vanaf 2000 op de Nederlandse televisie te zien is.

Maar is hij dat ook echt? Het simpele antwoord is: nee.

Wie dan wel?

Historicus en programmamaker Gerda Jansen Hendriks (op de foto hierboven linksonder). Al in 1992 stelde ze een eerste plan op voor een vast Nederlands tv-programma over geschiedenis.¹ Ze refereerde daarbij aan soort-gelijke programma's in Duitsland (Damals, ZDF) en Engeland (Timewatch, BBC).² Gerda Jansen Hendriks:

"Het idee voor een geschiedenisrubriek op televisie is midden jaren negentig ontstaan. Bij het toenmalige VPRO radioprogramma Het Spoor Terug (nu OVT) bestond er de wens hun verhalen ook op televisie te vertellen. Ik werkte toen als freelance televisiemaker voor onder meer de VPRO en praatte regelmatig met de mensen van Het Spoor Terug. Vanuit mijn geschiedenisachtergrond wilde ook ik graag een geschiedenisrubriek op televisie maken. Dat heeft geresulteerd in een door mij opgesteld plan voor zo’n rubriek. Uitgangspunt was daarbij dat de actualiteit de inspiratie zou worden voor de keuzes die we zouden maken uit het mer-à-boire dat de geschiedenis nu eenmaal is. Ik heb het plan destijds besproken met de leiding van zowel de VPRO, de NPS als de VARA. Toenmalig directeur televisie van de NPS, Carel Kuyl³, was degene die het plan tenslotte omarmde."⁴

Hoe dat omarmen er precies aan toe ging beschreef Jansen Hendriks als volgt:"

[Kuijl] zei in de gang tegen mij: 'Er ligt nog een mooi plan in de la.' 'Ja', beaamde ik, 'een heel mooi plan.' Het was het jaar 1998 en dat plan ging over een geschiedenisrubriek die de actualiteit als inspiratie zou nemen. Stel: het El Al-vliegtuig was neergestort op de Bijlmer. Wat zou zo'n rubriek dan doen? Terugkijken naar een andere ramp. Die in Harmelen bijvoorbeeld, in 1962, toen twee treinen op elkaar botsten en er drieënnegentig doden vielen. Zo'n rubriek zou een reconstructie maken, maar moest meer zijn dan dát. Het moest inzicht geven in, inderdaad, andere tijden.”⁵

En wat was de rol van Ad van Liempt bij het onstaan van Andere Tijden? Gerda Jansen Hendriks:

"Ad van Liempt (wij kennen elkaar inderdaad van NOVA en vooral van diens voorganger NOS Laat) liep destijds ook te denken over een meer vaste plaats voor geschiedenis op televisie, mede naar aanleiding van zijn ervaringen met reportages over historische onderwerpen in NOVA. Met zijn liefde voor geschiedenis en zijn grote ervaring als eindredacteur van programma’s, was Ad de aangewezen persoon om een wekelijkse rubriek op poten te zetten. Onder zijn bezielende leiding hebben we met een kleine redactie het ‘format’ verder uitgewerkt en aangescherpt. Door wijlen televisiemaker Niels Cornelissen is toen ook de naam bedacht: Andere Tijden. Een andere redacteur, Hendrina Praamsma, kwam met de suggestie de nog onbekende Hans Goedkoop als presentator te vragen. Kortom: het televisieprogramma heeft vele moeders en vaders. Bovendien droegen in de eerste jaren alle betrokkenen bij aan een verdere verfijning."⁶

Ad van Liempt herinnert het zich anders:

“Ik bedacht het samen met historica Gerda Jansen Hendriks, met wie ik had gewerkt bij NOVA. (...) Toen heb ik voorgesteld een wekelijks geschiedenisprogramma te maken. Een van de motieven was de groeiende belangstelling voor geschiedenis in 1999."⁷

Ook beweert hij:

"Er was een enorme behoefte om terug te blikken. Toevallig interviewde ik rond diezelfde tijd Guido Knopp, maker van bekende Duitse tv-series over Hitler en het Derde Rijk, en ook hij werkte aan een nieuw geschiedenisprogramma: ZDF History. Er hing iets in de lucht.”⁸

Gerda Jansen Hendriks:

“Wat betreft Guido Knopp: die staat hier geheel los van. Eind jaren negentig werd geschiedenis bij een groot publiek inderdaad populair (het Historisch Nieuwsblad verscheen toen voor het eerst als ‘glossy’), het ‘hing in de lucht’. Daar zijn zowel in Engeland, Duitsland en Frankrijk voorbeelden voor aan te wijzen. Het verklaart mede waarom een Nederlandse directeur televisie toen bedacht dat een geschiedenisrubriek kon aanslaan bij televisie-kijkers en dus ‘een plan uit de la’ haalde.”⁹

Resumerend

Andere Tijden is bedacht en ontwikkeld door meerdere mensen. Als men het over de geestelijke ouders van Andere Tijden heeft, zou men – wil men de geschiedenis geen onrecht aandoen - zeker de eerste die met het idee kwam, Gerda Jansen Hendriks, en degene die de naam bedacht, Niels Cornelissen, plus degene die het plan het groene licht gaf, Carel Kuijl, vóór en naast Ad van Liempt moeten noemen.

Zie  ook de uitgebreidere pdf-versie.

En zie vooral ook de Andere Tijden-website: www.anderetijden.nl

naar begin

---

---

Het hele onderzoek staat op: www.droog-mag.nl/2019/vl/

naar begin

 

---