July 21, 2019 - Droog Magazine periodical for investigative journalism

De zaak Ad van Liempt

'Ook dat was dom van mij'
 

Ad van Liempt reageert

Door Bart FM Droog

Op 8 mei 2019 verscheen het TPO-artikel Ad van Liempt heeft nooit écht excuses aangeboden voor zijn betrokkenheid bij Oorlogsouders. Ik had voor publicatie Ad van Liempt enkele vragen voorgelegd, die aanvankelijk onbeantwoord bleven. Inmiddels heeft hij de moeite genomen op de vragen in te gaan.

Nu roepen Van Liempts antwoorden deels de vraag op: wat klopt hier nu werkelijk van? Daarom is een aantal direct betrokkenen gevraagd naar hun kant van het verhaal; waar nodig heb ik zelf commentaar bijgevoegd.

Ad van Liempt: "Ik heb meermalen mijn excuses aangeboden voor mijn onterechte aanbeveling van het boek Oorlogsouders. De eerste keer in een mail aan Chaja Polak. Ik heb drie gesprekken gehad met een groep vriendinnen van Chaja Polak, die zeiden mede namens haar te spreken. Daarin heb ik uitvoerig uitgelegd hoe mijn fout was tot stand gekomen en mijn spijt daarover betuigd."

Chaja Polak (wier vader Hans Polak vermoord werd, na arrestatie in opdracht van Willem van Boetzelaer, de vader van de schrijfster van Oorlogsouders): "Ik schreef Van Liempt aan met het dringende verzoek een open brief te schrijven waarin hij recht zou zetten wat hij verkeerd had gedaan. Ik vond dat hij het beeld van de Shoah schade had berokkend. Dat was hij niet met mij eens.

Ik liet weten dat het me niet ging om een persoonlijk excuses, want dat had geen enkele zin. Dat persoonlijke excuus kreeg ik tóch."

Van Liempt: "Voorts heb ik uitgever Just Publishers gevraagd mijn aanprijzing uit volgende drukken te verwijderen..."

Droog: Eerst een jaar later, en nadat al drie drukken van Oorlogsouders (eerste druk maart 2017) met Van Liempts éénregelige lofzang verschenen waren.

Van Liempt: "... en op alle vragen die mij werden gesteld, door media en soms ook op lezingen, geantwoord dat ik die aanprijzing niet had moeten doen."

NRC Handelsblad, 25 augustus 2017: "Van Liempt blijft achter zijn lof voor Oorlogsouders staan. 'Boeken over foute ouders zijn vaak vergoelijkend. Dit boek niet zo.' Hij heeft tijdens het ontstaan meegelezen en zegt dat in de eerste versie wel sprake was van vergoelijking."

Van Liempt: "Ik wil er nog wel even op wijzen dat ik in de zomer van 2017 nogal werd overvallen door de NRC; ik heb toen gereageerd zonder dat ik het stuk van Van Voorst had kunnen lezen. Ook dat was dom van mij - het is al met al een leerzame ervaring geweest."

Droog: Zegt een journalist met ruim vijftig jaar ervaring? Dat geeft te denken.

Van Liempt: "Ik heb overigens het boek Oorlogsouders zeer beperkt meegelezen, ik heb een aantal hoofdstukken over de vader gelezen en er commentaar op geleverd."

Maarten van Voorst: Hij was nauw betrokken bij de ontstaansgeschiedenis van het boek; er zijn gewoon videobeelden waar te zien is dat hij het tegendeel beweert. Mij schreef hij in 2017 in een mailbericht dat zijn boek Jodenjacht de directe aanleiding was voor Isabel van Boetzelaer om haar boek te gaan schrijven. In dat boek Jodenjacht wordt Boetzelaer senior vermeld; dus Van Liempt had kunnen weten dat de vergoelijkende verhaaltjes die diens dochter schreef niet kloppen. Hij ging echter gewoon mee in haar bevreemdende kijk op haar vader, en noemde deze brute Jodenjager voortdurend "een verliefde tiener", "jonge jongen" en "zogeheten dader". In de tv-uitzending "Jacobine op zondag"met Isabel van Boetzelaer had hij het geen één keer over het leed dat haar vader heeft veroorzaakt; nee, volgens van Liempt moesten we "niet oordelen" over Van Boetzelaer senior en zijn wapenbroeders."

Van Liempt: "Mijn toespraak bij de presentatie ging over de vraag ‘wat weten we eigenlijk over daders?’ De brieven van vader Van Boetzelaer aan zijn moeder uit de gevangenis vond ik interessant, maar erg veel meer over daders zijn we er niet van te weten gekomen."

Droog: Een transcriptie van het tweede deel van die toespraak staat in het TPO-artikel van 8 mei 2019.

Van Liempt: "Ik maak er bezwaar tegen dat ik nu door sommigen in de hoek van de 'nivelleerders' word geplaatst. Mijn boek Kopgeld en de boeken Jodenjacht en Jacht op het verzet (die ik samen met anderen produceerde) geven daar geen enkele grond voor; het boek Gemmeker evenmin."

"Voor mijn werkzaamheden ben ik door Just Publishers niet betaald. Ik word vaker gevraagd voor aanprijzingen, voorwoorden of het in ontvangst nemen van boeken. Als het enigszins mogelijk was, werkte ik daaraltijd aan mee, omdat ik de verspreiding van kennis over het verleden van belang acht. Mijn ervaringen met Oorlogsouders hebben me op dit punt wel terughoudender gemaakt - daar was ook alle reden voor."

Over de twee Gemmeker biografieën

Droog: In het Volkskrantinterview van 3 mei 2019 stelde u dat er nog niet eerder een biografie overGemmeker, de SS-commandant van Kamp Westerbork, was verschenen. Maar uit de literatuurlijst in uw boek blijkt dat u wel degelijk op de hoogte bent van het bestaan van de eerdere Gemmekerbiografie, van Lotte Bergen (Albert Konrad Gemmeker. Commandant van Westerbork, 2013). Hoe rijmt dat met uw antwoord in De Volkskrant?

Van Liempt: "Het boek van Lotte Bergen was een adequate samenvatting van wat er toen al bekend was over Gemmeker. Ik had zelf in 2000 ook al een aflevering van Andere Tijden gemaakt, die op die kennis was gebaseerd.

Intensief onderzoek naar zijn voorgeschiedenis en naar de periode na zijn vrijlating was er tot dan [= 2016] toe niet geweest."

Lotte Bergen: "Ik verwijs in mijn werk óók naar Andere Tijden en het interview uit 1959 (mét voetnoten), maar voor de centrale vraag: Was Gemmeker op de hoogte van het Joodse lot? ben ik toch echt zelf de archieven ingedoken.

Op een aantal punten vind ik de overeenkomsten met mijn eigen werk treffend. Ansich geen probleem natuurlijk, maar bronvermelding in de vorm van een paar voetnoten zou dan wel passend geweest zijn. Zeker in hoofdstuk14 van Van Liempts boek, dat over die centrale vraag gaat.

Overigens studeer je in Leiden echt niet af als je een scriptie schrijft die enkel een samenvatting vormt van een documentaire."

Van Liempt: "Ik heb geenszins bedoeld het boek van Lotte Bergen te diskwalificeren, integendeel, maar ik heb het niet als een biografie in de gangbare definitie beschouwd. Als ik de schrijfster of anderen daarmee te kort heb gedaan, spijt dat mij."

"Verder kan ik u melden dat ik bekend ben met de richtlijnen  van de Rijksuniversiteit Groningen [betreffende plagiaat] en dat de promotiecommissie van die universiteit geen aanmerkingen heeft gemaakt op mijn boek over Gemmeker."

Droog: Aperpo, hoe is uw Gemmekerbiografie tot stand gekomen?

Van Liempt: "Daar ben ik drie jaar geleden aan begonnen, aangespoord door het Herinneringscentrum Kamp Westerbork dat graag een klassieke biografie van de kampcommandant zag verschijnen."

 

---